ORTA DÜNYA’NIN KURGUCUSU: J.R.R.TOLKİEN

J.R.R. Tolkien, Orta Dünya’yının tanrısı, harika bir filolog, fantastik edebiyatın en değerli isimlerinden ve Oxford’un tartışmalı profesörü… Bir yazardan konu açmak her daim sancılı bir süreçtir sevgili okur. Bugün ise omuzlarımda hem edebiyat hem de sinema dünyası için çok değerli bir ismin yükü var. Sevgili Ronald, 1892’de Oranj Devletinde-o dönem İngiltere’nin sömürgesi olan Güney Afrika’da bir devlet.- dünyaya merhaba dedi. Aslen İngiliz olan yazarın yaşamı üç yaşında İngiltere’nin Sarehole köyüne taşınmasıyla kökten değişti. Hobbit diyarı olan Shire köyünün kökleri de tam olarak bu dönemde atılmaya başlandı diyebiliriz aslında. King Edwards’ta okuduğu dönemde dillere olan yatkınlığı fark edildi. İnanılmaz bir şekilde yapay dil üretebilen bu genç adamı kıskanmamak elde değildi açıkçası. Gençlik dönemine yaklaşırken herkes gibi Tolkien için de önemli kırılma noktaları yaşandı. Birincisi dil eğitimi almaya kesin karar vermiş olmasıydı.

Bir diğeri de Edith Bratt ile tanışmasıydı. Dil eğitimi için seçtiği okul Exeter Koleji’ydi. Ayrıca bu okul ona hayatının aşkı Edith Bratt’i de getirmişti. Her şey yolunda gibi gözükürken tüm dünyanı derinden yaralayan Birinci Dünya Savaşı patlak verdi. Tolkien da orduya katılma kararı vermişti. Ancak savaşın onda bu kadar derin yaralar bırakacağını tahmin dahi edemezdi. İki arkadaşını cephede kaybetti. Ardından çok yakınında patlayan bir bomba yüzünden İngiltere’ye geri gönderildi. Bu olayların perde arkasında Tolkien aşkından da uzaklaştırılmıştı. İlk tanıştıkları dönemden beri babasının onaylamaması ardından Edith’in başkasıyla nişanlanması her şeyi alt üst etmişti. Yeniden karşılaştıklarında Edith nişanlısından Tolkien için ayrıldı ve Tolkien ile evlendi. Aynı yıllarda Oxford English Dictionary’e kabulüyle hayatındaki önemli kırılma anlarından birini daha yaşadı. Profesörlüğe kadar yükseldiği Oxford hayal gücünün güçlenmesinde büyük rol oynadı. Oxford adeta ikinci evi olmuştu.

Orta Dünya yeni yeni oluşuyordu ve edebiyat dünyası çok yakında bu yenilikçi dilbilimciyi tanıyacaktı. İlk çıkışını bir çeviri eserle yapsa da asıl bomba etkisini edebiyat camiayası Hobbit ile yaşayacaktı. Kitabın ilk sayfasında yazan cümle dahi bizi bekleyen eserin sıradan bir eser olmayacağını gösteriyordu.”Hobbit gittik ya da döndük.” Yayınlanmasının ardından edebiyat kulislerinde bir edebiyat profesörünün hem de Oxford’ta yer alan bir edebiyat profesörünün Hobbit gibi fantastik kurgu bir eser yazması yoğun eleştirilere maruz kalacaktı. Ne de olsa yenilikçi bir adımdı ve birçok edebiyatçı ve edebiyatsever bu duruma hazır değildi. Hobbit, çocuk kitabı olmakla yerildi, bazen de inanılmaz övgülerle anıldı. Orta Dünya’nın atmosferine kapılan herkes bu inanılmaz evrenin devamı için çok heyecanlıydı. Tolkien da hız kesmeden Yüzüklerin Efendisi için çalışmalara başlamıştı. Ve bu eseri kaleme alırken sayısız mitoloji, kültür ve dilbilimle ilgili eserler okudu. İnanılmaz çalışmaların meyvesiydi bu eser. Hayatımıza inanılmaz karakterler kazandırdı Tolkien.

Gandalf, belki de bir akıl hocasına ihtiyacım var deseniz göstereceğim tek karakter o olurdu. Seri boyunca o kadar güzel cümleleri vardı ki sizin için minik ama zor bir eleme yapmak zorunda kaldım. “Yaşayan pek çok kişi ölümü hak eder. Ölülerin bazıları da yaşamı. Onlara yaşamı verebilir misin? Ölüm hakkında karar vermekte aceleci olma. En bilgeler bile her sonucu bilemez.” “Ben Gandalf’ım. Ak Gandalf ama siyah hala daha kudretli.” Gelelim Bilbo Baggins’e, bizi Hobbit köylerinde geziye çıkartan hem gülümseten hem de cesaretlendiren minik dostumuza. Ne demişti bize”Maceraların bir sonu yok mudur hiç?”O macera sevmeyen hobbitlere inat atıldığı maceralarıyla hayatını kökten değiştirdi. Bizi etkileyen karakterleri anımsarken Gollum’u atlamak herhalde en büyük talihsizliğimiz olurdu. Gollum KIYMETLİMİSS diyerek başlattığı yüzük macerasının bu noktaya gelebileceğini nereden bilebilirdi ki. Gollum’dan söz açmışken Yüzüklerin Efendisi serisinin sinemadaki yerinden söz edebiliriz.

Yüzüklerin Efendisi:Yüzük Kardeşliği,İki Kule,Kralın Dönüşü ve Hobbit:Gittik ya da döndük filmleri izle beyaz perdede izleyici ile buluştu. Çok yüksek IMDB puanları alan bu dört filmle seri daha da popüler hale geldi. Ancak Tolkien’ı sadece bu eserlerle sınırlandırmak ona büyük haksızlık olurdu. Öncelikle kendisinin harika bir baba olması inanılmaz çocuk kitapları yazmasına sebep olmuştu. Yüreğinin sıcaklığını hissettirdiği Roverandom’u yazma sebebi beni her daim gülümsetir.

Sevgili Michael Tolkien dört yaşındayken kumsalda en sevdiği oyuncak köpeğini kaybetti. Oğlunun bu haline çok üzülen yazar, büyüyle oyuncağa dönüştürülen Rover isminde bir köpeği ve onu eski haline döndürebilecek büyücüğü arayışına dair bir hikaye yazdı. Ham’li Çiftçi Giles,Büyük Wootton Demircisi,ve kendisini Yüzüklerin Efendisi’nden tanıdığımız Tom Bambadil’in Maceraları gibi birçok etkileyici masal kaleme almıştır Tolkien. Kendisinin yazı açısından özel olarak verimli olduğu bir zaman dilimi esasen mevcut değil. Her daim üretken bir yazar olan Tolkien’i ölüm dahi yazı masasında yakalamış diyebiliriz. Ömrünün son günlerinde Orta Dünya’nın Yüzüklerin Efendisi’nden önce olan dönemini anlattığı Silmarillion adlı eserini yazmaktaydı. Yarım kalan bu eseri oğlu yazarın ölümünün ardından yayınladı ve biz de aslında Orta Dünya’nın ne kadar uzun uğraşlar sonucu ortaya çıkmış bir ütopya olduğunun farkına vardık. Beren ve Luthien’in Hikayesi de yine kendisinin ölümünden sonra yayınlamış bir aşk hikayesidir. Ölümsüz elf bakiresi Luthien ve ölümlü insan Beren’in aşkını anlatır bu hikaye. Tolkien’ın bu eserde de Yüzüklerin Efendisi’nden yaklaşık 6.500 yıl öncesini anlattığını görüyoruz.

Tolkien, eserleriyle ölümsüzlüğü kazanmış ve dünya edebiyatına damga vurmuş bir isim. Şimdi Ankara’da Orta Dünya adlı bir kafede bu biyografiyi noktalarken gelecek aya kadar her okuyucuma bir soru yöneltiyorum: Yeni yıla daha önce okumadığınız bir Tolkien eseriyle girmeye ne dersiniz?

KAYNAKÇA: https://www.evrensel.net/haber/370115/j-r-r-tolkien-kimdir

https://www.turkedebiyati.org/john-ronald-reuel-tolkien/

(Carpenter, 2017)